کیفوز و پیامد های آن؟
کیفیت و چگونگی وضعیت بدنی (بادی پاسچر)، از اهمیت خاصی در زندگی انسان برخوردار است؛ چرا که تغییرات و دگرگونی های مثبت و منفی ناشی از این امر، سایر شرایط انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. پیامد های ناشی از وضعیت بدنی نادرست به حدی گسترده می باشد که در ابعاد جسمی، روحی، اقتصادی، اجتماعی و... قابل تامل و بررسی می باشد.
انحناهای طبیعی و غیرطبیعی در ستون فقرات
هنگامی که از پشت به ستون فقرات نگاه می کنیم، ستون فقرات باید صاف بوده و در مرکز ناحیه لگن قرار داشته باشد. اما زمانی که از پهلو به ستون فقرات افراد نگاه می کنیم، این بخش از بدن دارای یک انحنای طبیعی می باشد. ستون فقرات دارای دو انحنای رو به داخل و دو انحنای رو به بیرون است که به همراه هم در ظاهر شبیه حرف S می باشند. در ناحیه گردن و پایین کمر یک انحنا به سمت داخل به نام لوردوز (که در کمر به گودی کمر معروف می باشد) وجود دارد. در ستون فقرات ناحیه قفسه سینه و استخوان خاجی (لگن)، یک انحنای رو به خارج وجود دارد که در صورت بیشتر دن به آن کیفوز یا قوز می گویند.
این منحنی ها نسبت به هم متوازن هستند و به این ترتیب در هنگام ایستادن، منجر به حفظ تعادل فرد با قرار گرفتن دقیق سر در بالای لگن می شوند. همچنین منجر به کاهش مصرف انرژی در حین ایستادن و یا راه رفتن می گردند.
در حالت عادی در حین نگاه کردن به فرد از پهلو، ستون فقرات پشتی باید زاویه ای حدود 20-50 درجه داشته باشد. در صورتی که میزان این زاویه از این مقدار بیشتر شود به آن کیفوز و یا قوز پشت می گویند.
انواع کیفوز و دسته بندی آن
کیفوز وضعیتی
وضعیت قرار گرفتن بدن در هنگام ایستادن، نشستن و خوابیدن تاثیر بسزایی در ایجاد قوز پشت دارد. به خصوص در حالت نشستن هنگام استفاده از کامپیوتر و موبایل. افراد دارای کیفوز وضعیتی به دلیل عدم وجود مشکلات ساختاری در ستون فقرات، می توانند با درست ایستادن و نشستن پشت میز و همچنین انجام حرکات کششی در طول روز برای تقویت عضلات ناحیه ی پشتی ستون فقرات، این عارضه را اصلاح و درمان کنند.
کیفوز وضعیتی و قوزبند هوشمند
استفاده از قوزبند های طبی هوشمند که با استفاده از ویبراتور و یا آلارم (هنگام غیر صحیح نشستن و یا ایستادن) به فرد هشدار داده تا در وضعیت صحیح قرار بگیرند در این نوع کیفوز در نوجوانان موثر است.
کیفوز ساختاری (Structural)
این حالت به دلیل اشکال در ساختمان مهره ها و یا ستون فقرات ایجاد می گردد. کیفوز ساختاری به حالتی گفته می شود که افزایش انحنای ستون فقرات ارتباطی با وضعیت قرار گرفتن بدن ندارد. افرادی که دارای کیفوز ساختاری هستند نمی توانند ستون فقرات خود را صاف کنند و برای ایستادن عادی دچار مشکل می باشند.
کیفوز شوئرمن
رایج ترین نوع کیفوز پشتی، کیفوز شوئرمن می باشد. که علت ایجاد آن ناشناخته می باشد. و در نوجوانان 12-14 ساله تشخیص داده می شود. تشخیص آن با استفاده از عکس رادیولوژی و معاینات بالینی صورت می گیرد. در این عارضه زاویه ی مهره ها بیشتر از 40 درجه می باشد و منجر می شود تا سه مهره یا بیشتر، در راستا و ردیف غیر طبیعی قرار بگیرند.
اصلاح و درمان
روش های درمانی در کیفوز بسته به سن بیمار، اندازه ی انحنای ستون فقرات، علائم و دلیل ایجاد متفاوت است. در اکثر مواقع بیماران تحت پیگیری مداوم برای درمان قرار می گیرند. در طول این مدت از حرکات اصلاحی به طور منظم برای بهبود وضعیت قرار گیری ستون فقرات و تقویت عضلات استفاده می شود. فیزیوتراپی، استفاده از بریس های مناسب (قوزبند های طبی و بریس های میلواکی و کایفولوژیک)، دارو درمانی در صورت داشتن درد در ناحیه پشت و یا پاها و در نهایت جراحی از دیگر درمان ها می باشند.
درمان با بریس تا چه سنی کاربرد دارد؟
در کیفوز تا 50 درجه حرکات اصلاحی و کششی همراه با پیگیری و پرتو نگاری توصیه می شود و در صورت مشاهده ی پیشرفت بریس میلواکی یا بریس کایفولوژیک تجویز می گردد.
درمان با بریس تنها در صورتی که فرد در سن رشد باشد موثر است و تاثیر خاصی بر میانسالان ندارد. بریس مورد استفاده در بیماران دارای کیفوز شوئرمن در سنین رشد و نوجوانی، مانند بریس مورد استفاده در اسکولیوز می باشد البته تفاوت جزئی با بریس اسکولیوز دارد (از نظر نحوه ی قرار گیری و پدگذاری). هدف از استفاده از بریس حفظ راستای صحیح ستون فقرات و جلوگیری از پیشرفت عارضه می باشد. توصیه می شود همراه با استفاده از بریس از فیزیوتراپی برای تقویت عضلات استفاده گردد.
آیا طب فیزیکی و حرکات اصلاحی می تواند در روند درمان موثر باشد؟
استفاده از طب فیزیکی و دستکاری ستون فقرات توسط متخصصان مربوطه می تواند به جا انداختن مهره ها جهت بهبود عملکرد و دامنه ی حرکتی مفاصل کمک کننده باشد. تحریک های الکتریکی می توانند به کاهش اسپاسم (گرفتگی عضلات)، سفتی و درد عضلات کمک کند.
چه زمانی جراحی توصیه می شود؟
در صورتی که میزان انحنای ستون فقرات 80-90 درجه و یا بیشتر باشد و با وجود درمان های غیر جراحی همچنان پیشرفت در میزان انحنای ستون فقرات رخ دهد عمل جراحی با توجه به نظر پزشک انجام می گردد.
پیشنهاد کاربردی
لازم است بدانیم با تغییرات کوچک در سبک زندگی نظیر؛ درست نشستن و ایستادن (در اصطلاح عامیانه قوز نکردن) و در اکثر مواقع با انجام یوگا و حرکات کششی ساده می توانیم عضلات ستون فقرات را تقویت کرده و از ایجاد بدشکلی در این ناحیه جلوگیری کنیم.
یا در صورت وجود انحنا در ستون فقرات خود مانع از پیشرفت آن شویم. مثلا با حرکاتی نظیر پلانک، بردن شانه هایمان به عقب (Retraction) زمانی که پشت میز نشسته و یا حتی ایستاده ایم می توانیم به اصلاح کیفوز و کاهش خستگی در عضلات کتف و پشتمان کمک کنیم.
چگونه با این عارضه در فرزندمان برخورد کنیم؟
پس از مشاهدات اولیه توسط خود نوجوان و یا خانواده در زمینه ی تغییر زاویه ی ستون فقرات، بهتر است بلافاصله به پزشک یعنی متخصصین ارتوپدی مراجعه کرده تا اقدامات تشخیصی و در نهایت درمانی در کمترین زمان ممکن انجام گیرد. هرچه مدت زمان تشخیص تا درمان کم تر باشد از میزان پیشرفت عارضه جلوگیری به عمل می آید.
در صورتی که میزان دفورمیتی و انحنای ستون فقرات به حدی زیاد است که از نظر روحی فرزندتان را تحت تاثیر قرار داده و مانع از شرکت در فعالیت های اجتماعی و کاهش آن ها نسبت به قبل می شود حتما به یک مشاور و متخصص در زمینه ی روانشناسی مراجعه کرده تا از پیامد های ناشی ار بیماری جلوگیری به عمل آورید.
منبع
مبینی، ب.، عامری، ا.، بهتاش، ح.، قندهاری، ح. & خاکی نهاد، م. 2020. درمان کیفوز «وضعیتی» نوجوانان با بریسKHAZAEI، R.، HABIBI، E. & JALALI-DEHKORDI، K. 2018. The Effect of 8 Weeks of Selected Corrective Exercises on the Angle of Kyphosis in Boy Students with Kyphosis. Health System Research، 14، 79-84 میلواکی. مجله جراحی استخوان و مفاصل ایران، 7، 52-57.