جامعه ای که در آن قوانین اسلام اجرا شود ، جامعه ی ایده آل خواهد بود ، آنچه که موضوع این مطلب است یعنی احکام ، یکی از پایه های اصلی و اساسی مقررات و قوانین انسان ساز اسلام است ، چرا که : برنامه های نجات بخش اسلام عبارت است از :
الف) برنامه های اعتقادی که به اصول دین تعبیر می شود .
ب) دستورات عملی که فروع دین یا احکام نامیده می شود .
ج) مسائل روانی و رفتاری که اخلاق نام دارد .
دسته اول ( اصول دین ) : برنامه هایی است در رابطه با سالم سازی فکر و اعتقاد انسان ، که باید آنهارا از روی دلیل پذیرفته و معتقد باشد ( هرچند دلیل ساده ) و چون این دسته از برنامه های اسلام ، امور اعتقادی است و محتاج به یقین می باشد پیروی از دیگران ( تقلید ) در آنها راه ندارد .
توحید: به معنای یگانگی خداوند متعال است.
نبوت: به معنای پیامبری محمد بن عبدالله و دیگر پیامبران الهی است.
معاد: به معنای آن است که روزی همه مکلفان برای بازخواست و حساب در پیشگاه الهی گرد هم می‌آیند و هر کس به پاداش و کیفر خویش می‌رسد.
عدل: به معنای آن است که افعال خداوند متعال از سر دادگری و شایستگی است و به هیچ کس ستم نمی‌کند و هر چیزی را در جای خویش نگه می‌دارد و با هر موجودی، چنانکه شایسته‌است رفتار می‌کند.
امامت: بدین معنا که پس از پیامبر اسلام دوازده امام معصوم منصب خلافت و امامت را بر عهده دارند و آنان منصوب خداوند متعال‌اند.
دسته دوم ( فروع دین یا احکام ) : برنامه های عملی است که وظیفه ی انسان ها را نسبت به کارهایی که باید انجام دهند و یا از آن دوری جویند مشخص می کند ، اینگونه برنامه ها "احکام" نام دارد، و برای شناخت آنها تقلید و پیروی از مجتهد ( کارشناس )این فن مانع ندارد.
تقسیم احکام
هرکاری که انسان انجام می دهد ، در اسلام دارای حکم خاصی است ، که عبارت است از:
1 – واجب : عملی که انجام آن لازم است و ترک آن عذاب دارد؛ مانند نماز و روزه .
2 – حرام : عملی که ترک آن لازم است و انجامش عذاب دارد ؛ مانند دروغ و ظلم .
3 – مستحب : عملی که انجام آن نیکو است و ثواب دارد ولی ترک آن هم عذاب ندارد ؛ مانند نماز شب و صدقه .
4 – مکروه : عملی که ترک آن نیکو است و ثواب دارد ولی انجامش عذاب ندارد ؛ مانند فوت کردن به غذا و خوردن غذای داغ .
5- مباح : عملی که انجام و ترک آن« مساوی است ، نه عذابی دارد و نه ثوابی ؛ مانند راه رفتن ، نشستن.