عوامل متعدد چاقی در کودکان :
1- عامل ارث :
تحقیقات متعدد نشان داده است که تجمع چربی در شکم و قسمت های مختلف بدن ، ارثی است و به شکل خصیصه ارثی مغلوب از پدر و مادر به فرزند منتقل می شود . تحقیق در دو قلوهای همسان ( یک تخمکی ) و دو قلوهای غیر همسان ( دو تخمکی ) نشان داده است که تغذیه بیش از حد است که موجب چاق هر دو گروه می گردد و اختلاف بین آنها بسیار کم است . بنابراین ارث عامل ضعیفی برای چاقی می باشد .
عامل ارث در حدود 25 تا 80 درصد موثر است . تحقیقاتی در موش ها انجام گرفته و نشان داده شده است که یک نوع ژن در چاق شدن دخالت دارد . این تحقیقات در انسان در حال انجام است تا ژنی که موجب چاقی می گردد ، شناسایی شود .
2 – تفاوت سوخت و ساز بدن در افراد چاق و افراد طبیعی :
دلایل و شواهدی وجود دارد که نشان می دهدسوخت و ساز بدن افراد چاق ، کمتر از افراد طبیعی است . تحقیقات نشان داده است که افراد چاق در حال استراحت نیز انرژی کتری مصرف می کنند . سوختن چربی در بعضی افراد در حال استراحت کمتر از سوختن مواد قندی است بنابراین این افراد آمادگی بیشتری برای چاق شدن دارند .
از طرف دیگر مصرف انرژی کل روزانه و انرژی در حال استراحت در نوجوانان است که جاق نیستند ، زیرا وزن آنها زیادتر است و احساس نیاز به مواد غذایی بیشتر دارند و در نتیجه نوجوانان چاق بیشتر غذا می خورند .
3 – خانواده و محیطی که کودک در آن تغذیه می شود :
در چاق شدن کودکان 50 درصد عامل ارث و 50 درصد دیگر وضع تغذیه خانواده موثر است . اگر همه ی افراد خانواده چاق باشند و همه زیاد بخورند ، کودکان آن خانواده نیز زیاد غذا می خورند و چاق می شوند .
بررسی ها نشان می دهد که کودکانی که برای نگهداری به افراد چاق سپرده می شوند ، بیشتر از کودکانی که افراد با وزن طبیعی نگهداری می شود ، چاق می گردند.
4 – رژیم غذایی :
خوشبختانه در کشور ما غذای کودکان اغلب در منزل تهیه می شود و کودکان بیشتر مواد غذایی تهیه شده در خانه می خورند و شاید هفته ای یک نوبت در خارج از خانه غذا بخورند . کودکانی که در مدرسه غذا می خورند ، غذای آنها معمولا دارای 37 تا 40 درصد چربی است . انجمن علمی کودکان و انجمن قلب و کمیته تحقیق کشور امریکا توصیه می کند که غذای کودکان بزرگتر از 2 سال و بزرگسالان باید کمتر از 30 درصد پربی داشته باشد .
بنابراین کودکانی که رژیم غذایی آنها پر چربی است ، بیشتر هم غذا می خوردن و اشتهای بیشتری دارند و در نتیجه چاق می شوند .
کودکانی که بر حسب عادات و رفتار خانواده ، غذا خود را انتخاب و می خوردند ، اگر والدین غذای پر چربی بخورند و از خوردن غذای های چرب لذت ببرند ، کودکان نیز به خوردن غذاهای چرب تمایل پیدا می کنند .
بنابراین نوع غذای پدرو مادر بر نوع غذای کودک تاثیر می گذارد . از طرف دیگر اگر پدر و مادر غذای دلخواه خود مثلا غذای چرب را از کودک منع کنند ، کودک بیشتر تمایل به خوردن غذای چرب دارند . و بر عکس اگر پدرو مادر با زور و اصرار بخواهند غذایی را به کودک بدهدن ، بدون شک کودک از خوردن آن امتناع می کند .
5- کم بودن فعالیت بدنی و زمان ورزش :
بعضی از والدین معتقدند که فرزندشان همیشه در حال جنب و جوش و فعالیت است ، ولی این تصور صحیح نیست . بررسی در مورد فعالیت کودکان دبستان نشان داده است که 0 درصد زمانی که در دبستان جهت ورزش اختصاص یافته ، آنها در حالت نشسته و بدون حرکت جسمی می باشند .
چاقی والدین و بی علاقگی به ورزش ، باعث می شود که کودکان آنها نیز به ورزش علاقه ممند نباشند و چاق شودند .
عامل ارث در جنب و جوش و فعالیت بدنی کودکان موثر است . بعضی کودکان بطور ارثی جنب و جوش کمتری دارند و انرژی کمتری از دست می دهند و در نتیجه وزن انها اضافه می گردد یا چاق می شوند .
6 – مسایل روانی و خانوادگی :
کودکانی که مشکل روانی دارند ، معمولا زیاد غذا می خورند و در نتیجه چاق می شودن . زیاد خوردن ، مخصوصا در نوجوانانی که دچار افسردگی هستند شایع است. درکودکانی خانواده آن ها از هم گسیخته است و ساختار طبیعی خانوادگی ندارند ، خطر امکان چاق شدن ، 9 برابر کودکان خانواده های طبیعی است .
7 – افزایش وزن و اثر آن بر اشتها :
در حالت طبیعی زمانی که کودکی بیش از حد غذا بخورد و وزن اضافه نماید ، بسیاری از سیستم های بدن او وارد عمل می شود تا اضافه وزن او کاهش یابد و وزن او طبیعی گردد . در مورد کودکان و نوجوانان و حتی نوزادان اگر مواد غذایی اضافی داده شود و چاق گردند ، اشتهای آنها کم می شود تا وزنشان طبیعی گردد ، مگر آنکه مسایل روانی و عوامل که در چاقی موثر است ، دخالت نماید .
8 – سلول های چربی و اثر آن در چاقی :
موقعی که کودکی چاق می شود ، سلولهای چربی بدن بزرگ یا حجیم نمی شوند ، بلکه تعدا سلول های چربی زیاد می شوند و همین سلول های چربی در سنین بزرگسالی هم باقی می مانند . به همین علت است که افرا بزرگسال که در زمان کودکی چاق بوده اند ، با وجود نخوردن غذا باز هم چاق هستند و احتمال اینکه این چاقی درمان شود ، بسیار کم است .