داده های به دست آمده از آزمون "پیزا[1]" گویای این است که دانش آموزان باید به شیوه ای دیگر از حافظه ی خود استفاده کنند. آیا ما باید از دانش آموزان بخواهیم که این اطلاعات را حفظ کنند و در مسائل مشابه به کار گیرند؟ یا باید از آن ها انتظار داشته باشیم اطلاعات را به خاطر سپرده و مفاهیم آن را درک کنند و در زمینه های مختلف به کارگیرند؟ این اطلاعات نشان می دهد روش به خاطر سپاری صرف، تنها برای حل ساده ترین مسائل کاربرد دارد ولی درک و حل مسائل سخت و غیرمعمول نیازمند فهم عمیق تری از ریاضیات می باشد.
چقدر حفظ کردن مطالب به عنوان راهبرد آموزشی مناسب می باشد؟
دانش آموزان و همچنین معلمان با شیوه ی به خاطر سپاری مطالبی که درگذشته مورد استفاده قرار می گرفت به خوبی آشنایی دارند. در کلاس های درس، معلمان دانش آموزان را تشویق می کنند با استفاده از تمرین کردن و تلاش فراوان مطالب را درحافظه ی خود ثبت کنند. برای دریافتن این که دانش آموزان چگونه ریاضی را یاد می گیرند، پیزا از آن ها خواسته است رویکرد خود را نسبت به موضوع بیان کنند. دانش آموزانی که مورد سوال قرارگرفته بودند با رویکرد حفظ مطالب موافق بودند. یافته های پیزا نشان می دهد دانش آموزان سراسر جهان غالبا از روش حفظ کردن برای یادگیری ریاضیات استفاده می کنند.
رویکردهای یادگیری ریاضیات درمیان دانش آموزان
برای بدست آوردن رویکرد یادگیری ریاضیات توسط دانش آموزان، از آن ها چهار سوال پرسیده و آنان برحسب استفاده از سه رویکرد آموزشی تقسیم شدند. رویکرد اول، حفظ کردن مطالب است، رویکرد دوم، استفاده از روش بسط است (مانند استفاده از مقایسه و مثال ها یا یافتن راه های جایگزین) رویکرد سوم، استفاده از روش کنترل است (مانند خلق یک طرح مطالعاتی یا نظارت بر فرآیند یادگیری). سوالات مطرح شده به این شرح است:
الف) آیا زمانی که برای یک آزمون ریاضیات مطالعه می کنید، تمامی مطالب را فرا می گیرید؟
ب) آیا زمانی که مطالعه ریاضی را به پایان رساندید، بررسی می کنید که مطالب را یاد گرفته اید؟
ج) آیا زمانی که با مسئله دشواری روبرو می شوید، آنقدر روی آن تلاش می کنید تا موفق به حل کردن آن شوید؟
د) آیا برای یادگیری یک روش حل مسئله آنقدر مثال حل می کنید تا آن روش را به خاطر بسپارید؟
سوال اول برای مشخص شدن دانش آموزانی است که سعی در حفظ کردن مسائل ریاضی دارند و سه سوال دیگر برای مشخص شدن دانش آموزانی که از روش تمرین و تکرار شیوه های یادگیری استفاده می کنند، طرح شده است. نتیجه این که بیشتر دانش آموزان از روش حفظ کردن مسائل برای یادگیری ریاضیات استفاده می کنند (رویکرد اول) و تعداد دانش آموزانی که به یادگیری روش ها با تمرین می پردازند، (رویکرد سوم) بسیار کم است.
چه کسانی از روش حفظ کردن برای یادگیری ریاضیات بیشتر استفاده می کنند؟
دلایل بسیاری وجود دارد که دانش آموزان یک روش آموزشی را بر روش دیگر ترجیح می دهند. نتایج آزمون پیزا نشان می دهد در سراسر کشور های عضو "سازمان همکاری و توسعه اقتصادی[2]"، دانش آموزانی که دارای ثبات قدم، نگرش مثبت، انگیزه و علاقه به ریاضیات و همچنین اعتماد به نفس در مواجهه با مسائل ریاضی هستند، کمتر از روش حفظ کردن برای یادگیری ریاضیات استفاده می کنند. به همین ترتیب، پسران کمتر از دختران از این روش استفاده می کنند. کشورهایی که در آزمون پیزا نمرات بهتری کسب می کنند نیز نسبت به سایر کشور ها کمتر از این شیوه استفاده می کنند. به عنوان نمونه، برخلاف اکثرکشور های انگلیسی زبان، کشور های شرق آسیا از حفظ کردن مطالب ریاضی کمتر استفاده می کنند، که برخلاف تصور رایج درباره این کشورها است. در این کشور ها و به خصوص ژاپن شیوه ی آموزش به طرز خارق العاده ای تغییر کرده است.
توصیه هایی به معلمان
تشویق دانش آموزان به تکمیل فرآیند یادگیری با روش هایی غیر از روش حفظ کردن: از روش حفظ کردن می توان برای یادآوری فرمول های ریاضی و انجام محاسبات ساده استفاده کرد. معلمان باید دانش آموزان را برای پیش رفتن به سمت مسائل پیچیده تر که نیاز به روش هایی فراتر از حفظ کردن دارد، ترغیب کنند.
استفاده از روش حفظ کردن برای ایجاد اعتماد به نفس درمیان دانش آموزان: دانش آموزان ممکن است از روش های خاصی برای حفظ کردن مطالب استفاده کنند، معلمان برای ایجاد اعتماد به نفس در دانش آموزان باید در ابتدا با آنان همراهی کنند و از اعمال روش هایی که موجب دلسردی دانش آموز می شود، جلوگیری کنند.
توجه به روش های خاص هر دانش آموز برای یادگیری: دانش آموزان دارای توانایی های متفاوتی در یادگیری هستند، بنابراین با یک شیوه ی واحد نمی توان ریاضیات را به آنان آموخت، بلکه باید بسته به توانایی های هردانش آموز روش خاصی را برای او اجرا کرد.
[1] PISA
[2] Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)