اختلال پانیک (پنیک) یا اختلال ترس چیست؟

در نظر بگیرید كه در معرض خطر جدی هستید مثلا رو به‌ روی شما گروهی از گرگ های درنده ایستاده اند؛ بدن شما خود را برای فرار یا مبارزه آماده می ‌کند، تعداد ضربان قلب زیاد می‌ شود، خون به‌ سمت عضلات دست‌ و پا سرازیر می ‌شود و یک حس لرزش خفیف به‌وجود می ‌آید؛ عرق می‌ کنید، برافروخته می‌ شوید، به‌ شدت می‌ ترسید، برانگیخته می‌ شوید و بسیار هشیار می ‌مانید. 

در حمله هراس همه این ها اتفاق می افتد بدون این که خطری فرد را تهدید کند. در اوج حمله هراس، به اندازه ای ترس زیاد می شود که فرد مبتلا فکر می کند این وضع غیر واقعی است و درست همان احساس تماشای فیلم به او دست می دهد؛ جدا از موقعیت، به قدری ترس زیادی را تجربه می کنند که نگرانی از مرگ، سکته قلبی، از دست دادن کنترل خود و دیوانگی به همه ی این ها اضافه می شود.

علایم و دلایل پنیک

علائم جسمی حمله پانیک ممکن است شامل تنفس سریع، تعریق شدید، لرزش، حالت تهوع، سرگیجه، بی حسی یا سوزن سوزن شدن، لرز یا احساس گرما و افزایش ضربان قلب باشد.
علاوه بر ترس شدید، ممکن است احساس قطع ارتباط با افراد، از دست دادن کنترل، خطر قریب الوقوع و تمایل شدید برای فرار یا گریز از آن اوضاع نیز در فرد وجود داشته باشد. این علائم که اغلب شبیه به علائم حمله قلبی یا اختلال تنفسی است، ممکن است با ترس از مرگ همراه باشد.
شروع علائم حمله پانیک ناگهانی است ولی می تواند با حالتی آرام و اضطرابی نیز بروز کند. برخی از افراد حمله پانیک را با علائم محدودی تجربه می کنند.
حمله پانیک حدود پنج تا ۲۰ دقیقه طول می کشد، اما در ۱۰ دقیقه به اوج خود می رسد. حمله پانیک می تواند چندین بار در طی چند ساعت و برای برخی افراد هر روز یا یک بار در هفته اتفاق بیفتد.
اختلال هراس یک مبنای ارثی دارد و به نظر می رسد مبتلایان، مغزِ حساس تر با پاسخ دهی شدیدتر به ارث برده اند. البته عوامل محیطی هم در بروز اختلال پانیک بی تأثیر نیستند. بسیاری از افراد نخستین حمله ی هراس را پس از یک واقعه تنش زا در زندگی تجربه کرده اند مثلاً پس از طلاق یا مرگ یکی از خویشاوندان درجه یک. همچنین به نظر می رسد استرس شدید در دوران کودکی احتمال بروز اختلال هراس را در افراد بیشتر می کند.

حملات پانیک در خواب، روز و یا درشب چگونه است؟

یک حمله پانیک در طول روز و یا شب، زمانی رخ می دهد که یک فرد چهار و یا تعداد بیشتری از علائم زیر را تجربه کند:

  • تعریق
  • سردی
  • تهوع
  • تپش قلب، کوبش قلب و یا ضربان قلب با سرعت بالا
  • احساس گیجی و سرگیجه
  • احساس بی ثباتی
  • لرزش یا رعشه
  • احساس خفقان
  • احساس ترس از مرگ
  • زوال شخصیت، یا احساس جدایی از خود
  • احساس تنگی نفس
  • احساس خفگی
  • ترس از از دست دادن کنترل
  • درد و یا ناراحتی در قفسه ی سینه
  • پارستزی، یا احساس مور مور شدن یا بی حسی
  • دگرسان بینی محیط، یا احساس غیرواقعی بودن

برخی از افراد ممکن است کمتر از چهار مورد از علائم ذکر شده را در طی یک حمله تجربه کنند. در این موارد، یک فرد ممکن است دچار یک حمله ی پانیک با علائم محدود شده باشد. حملات پانیک به اضطراب مربوط می شوند. اضطراب همچنین می تواند سبب شود تا یک فرد دچار علائم فیزیکی گردد. آنچه که یک حمله ی پانیک را از یک اضطراب معمولی متفاوت می سازد، سرعت شروع (رسیدن به اوج در عرض ۱۰ دقیقه) و شدت نشانه ها است.
طبق نظر انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، اضطراب حدود ۴۰ میلیون بزرگسال (۱۸.۱ % از جمعیت) را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال، تنها ۳۶.۹ درصد از آن ها به دنبال درمان برای آن هستند.
حملات مکرر به طور کلی نشان دهنده یک اختلال هراس است. حمله پانیک در حالی که فرد خواب است نیز ممکن است رخ دهد و باعث شود که افراد با احساس ترس و وحشت ناگهانی از خواب بیدار شوند.

حملات پانینک چگونه آرام می شود؟

قبل، در حین و بعد از یک حمله پانیک، یک فرد می تواند چندین روش مختلف را امتحان کند تا آرام شود. این موارد عبارتند از:

  • تمرکز بر روی تنفس آهسته و نفس عمیق
  • فکر کردن در مورد چیزهای مثبت
  • تمرکز بر روی شل کردن عضلات در فک و شانه ها
  • دور شدن از وضعیتی که باعث اضطراب می شود
  • حرف زدن با یکی از عزیزان
  • جرعه جرعه نوشیدن یک لیوان آب به آرامی
  • تمرکز چشم بر روی چیزی که در آن نزدیکی است
  • امتحان کردن مدیتیشن
  • انجام تمرین سبک، مانند به پیاده روی رفتن و یا انجام حرکات­ کششی سبک در خانه

چه زمانی به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید؟

اگر علائم حمله پانیک دارید، در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه کنید. حملات وحشت، گرچه به شدت ناراحت کننده هستند ولی خطرناک نیستند. اما از بین رفتن خود به خودی حملات وحشت دشوار است و ممکن است بدون درمان بدتر شوند.
علائم حمله پانیک همچنین می تواند مانند سایر علائم بهداشتی جدی مانند حمله قلبی باشد، بنابراین اگر مطمئن نیستید که چه علایمی ایجاد می کند، مهم است که توسط ارائه دهنده مراقبت های اولیه ارزیابی شوید.

درمان پنیک

ویژگی های اختلال پانیک یا همان پنیک در کودکان

ویژگی اصلی وحشت زدگی یا اختلال پانیک یک دوره ترس یا ناراحتی شدید است که بطور ناگهانی شروع شده و بسرعت معمولا در عرض ده دقیقه یا کمتر به اوج خود می رسد.
وقتی در مورد یک کودک اختلال پانیک تشخیص داده می شود که دچار حداقل دو حمله اضطراب غیر منتظره شده باشد.
حمله اضطراب یا پانیک اضطراب شدید و ناگهانی و بدون دلیل است که فرد حداقل ۱ ماه دچار نگرانی این است که دوباره دچار حمله شود کنترلش را از دست دهد و دیوانه شود.
اغلب با احساس خطر یا احساس پیامدهای شوم قریب الوقوع و تمایل به فرار و حداقل با نمودار شدن چهار مورد از مواردی چون تپش قلب، عرق کردن، سوز، احساس تنگی نفس یابسته شدن راه گلو، احساس خفگی، درد یا ناراحتی در قفسه سینه، تهوع یا ناراحتی شکمی، احساس سرگیجه یا منگی، مسخ واقعیت یا شخصیت، ترس از دیوانه شدن یا از دست دادن کنترل، ترس از مرگ و برافروختگی نمودار می شود که بدون حالت های گذر هراسی در افراد مبتلا قابل تشخیص است.
نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال، متوجه غیر منطقی و مفرط بودن ترس خود هستند ولی این مساله در مورد کودکان الزامی نیست.
تنها در صورتی این تشخیص مناسب خواهد بود که اجتناب ترس یا اضطراب حاصل از رویا رویی یا موقعیت اجتماعی یا عملکردی بطور قابل ملاحظه ای با فعالیت های عادی کارکرد شغلی و زندگی اجتماعی تداخل کند یا شخص، پریشانی آشکاری را در مورد ابتلا به هراس نمودار سازد.
لزوم تشخیص این امر در افراد زیر هجده سال، دوام حداقل شش ماهه نشانه های اختلال است.
افراد مبتلا در موقعیت های اجتماعی یا عملکردی ترس آور، نگران و آشفته اند و از شرمندگی و احتمال تغییر واهمه دارند، به انتقاد حساسند، از خویشتن ارزیابی منفی دارند، عزت نفسشان ضعیف است، احساس حقارت می کنند و در ابراز خود مشکل دارند.
اغلب در مدرسه به علت اضطراب، پیشرفت چندانی ندارند و به علت عملکردهای اجتنابی در مجموعه ای از فعالیت های مدرسه، محیط اجتماعی و شغلی احتمالا شکست می خورند.
در کودکان مبتلا، گریه کردن، داد و فریاد، چسبیدن و یا ماندن در کنار یک شخص آشنا، محدود کردن روابط و تا حدودی موتیسم (لالی انتخابی) قابل انتظار است.
احتمال دارد کودکان خردسال در موقعیت های اجتماعی، کمرویی افراطی، کناره گیری و عملکرد اجتنابی نشان دهند و به آشناها بچسبند.
بر خلاف بزرگسالان، کودکان مبتلا به هراس اجتماعی، امکان اجتناب از همه موقعیت های ترس آور را ندارند و ممکن است قادر به شناسایی و اهمیت اضطرابشان نباشند.
به دلیل شروع زودرس و مزمن این اختلال، آشفتگی در کودکان، بیشتر به شکل ناتوانی در دستیابی به سطح کارکرد مورد انتظار نمودار می شود تا افول سطح کارکرد بهینه. البته در دوره نوجوانی امکان دارد در عملکرد اجتماعی و تحصیلی افت پدیدار شود.
بطور کلی به نظر می رسد نسبت دخترها در ابتلا به این اختلال بیشتر از پسرها باشد. البته این امر بشدت تحت تاثیر تربیت، فرهنگ جامعه و انتظارهای جنسیتی است.
نوجوانان و بزرگسالان جوانی که حملات پانیک دارند، اغلب دارای مشکلات سلامت روان دیگری نیز هستند. این افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماری های دیگر مانند اختلال وسواس، اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات پرخوری یا مصرف مواد نیز باشند.

نشانه های پنیک در کودکان

پانیک به صورت حملات اضطراب بروز می کند که معمولا با نشانه های زیر شناخته می شود:

  • معمولا طول مدت حمله حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه است
  • در هر یک از حملات، احساس شدید اضطراب، ترس و نگرانی بروز می کند و در مدت چند دقیقه به اوج خود می رسد.
  • حملات پانیک منجر به مرگ نمی شود اما به خصوص در صورت شدید بودن علایم عوارضی دارد که ممکن است در زندگی عادی فرد اختلال ایجاد نماید و حتی در مواردی وی را از انجام کار روزانه باز دارد.

درمان پنیک

چگونه پنیک را کنترل و یا درمان کنیم

با دو روش دارویی و غیر دارویی می توان از بروز این حملات پیشگیری نمود.
استفاده توام از روش های دارویی و غیر دارویی به طور همزمان برای کنترل بیماری مفید تر است لیکن در هر شرایط استفاده از دارو اطمینان بخش تر است.
برای درمان دارویی از گروه های مختلف دارویی و ترکیب آنان می توان استفاده کرد.
به علت تاثیر سریع آن ها در ابتدای درمان بسیار موثر می باشند ولی باید توجه داشت که پس از کنترل حملات هر چه زودتر و با نظم معین باید به تدریج کم شده و قطع شوند.
درمان های غیر دارویی موثر شامل آرام سازی بدن و شناخت درمانی که بر اساس نیاز بیمار می توان استفاده نمود.
درمان های غیردارویی هم کمک شایانی به مبتلایان به اختلال هراس می کند. شناخت درمانی یکی از روش های موثر است که غیرمنطقی بودن نگرانی بیمار را در موقع حمله هراس به آن ها یاد می دهد. درمانگر به طور معمول روش هایی را به فرد می آموزد که در صورت بروز حمله به کار ببندد. از رفتار درمانی و ریلکس کردن کاربردی باید به عنوان سایر درمان های غیر دارویی اشاره کرد.

مواد غذایی که اضطراب را افزایش می دهند، کدامند؟

این مواد غذایی ممکن است در شدت و تکرار حملات پانیک هم تاثیر گذار باشد.
سبوس گندم، توفو، قهوه، غذای کنسرو شده، آب سیب، شراب قرمز، ترشیجات و شوریجات که بیشتر در مصرف نکردن آب سیب تاکید شده است.
امیدواریم بعد از آشنایی با غذاهای مضر برای افسردگی، تصمیم بگیرید که از آن ها حدالامکان در برنامه غذایی خود استفاده نکنید تا بتوانید از جسم و روح خود مراقبت کنید.
برای مطالعه داروهای پانیک می توان از سایت دکتر محمد بهشتیان استفاده کرد.



کلید واژه ها

روانشناسی

نویسنده:

مهدیه فرح آبادی

پست قبلی

چرا در دوران بلوغ حتما باید صبحانه بخوریم؟

پست بعدی

چرا باید کودکمان را بفرستیم پیش دبستان

در همین رابطه بخوانید :

درباره این مطلب دیدگاهی بنویسید...

نام :
 
وب سایت :
دیدگاه :
پست الکترونیک :
 
نشانی پست الکترونیک شما نمایش داده نخواهد شد.